- Home
- /
- Ik ben hulpverlener
- /
- Hulpverlener – Palliatief zorglandschap
Palliatief zorglandschap
Thuiszorg: netwerken palliatieve zorg + MBE
Voor de zorgverleners op de eerste lijn bestaat soms de nood aan een bijkomende en ondersteunende expertise van buitenaf. De multidisciplinaire begeleidingsequipes komen hieraan tegemoet. Zij vervullen een tweedelijnsfunctie en staan op vraag van de patiënt en in overleg met de betrokken zorgverstrekkers van de eerste lijn in voor de concrete ondersteuning van diegenen die de palliatieve zorgverlening aanbieden.
De multidisciplinaire begeleidingsequipes zijn verbonden aan de samenwerkingsverbanden voor palliatieve zorg. Ieder regionaal palliatief samenwerkingsverband beschikt over of werkt samen met ten minste één multidisciplinaire begeleidingsequipe ter ondersteuning van de palliatieve zorg in de thuissituatie.
De multidisciplinaire begeleidingsequipe stelt haar expertise ter beschikking aan de huisartsen en de andere zorgverleners (apothekers, verpleegkundigen, kinesitherapeuten, psychologen, sociaal assistenten), maar ook aan levensbeschouwelijke begeleiders, mantelzorgers en vrijwilligers die instaan voor de thuiszorg van de palliatieve patiënt. De betrokken zorgverstrekkers van de eerste lijn blijven, onder de leiding van de huisarts van de patiënt, zelf volledig verantwoordelijk voor de verzorging en de begeleiding van de patiënt.
De tussenkomst van de palliatieve thuiszorgequipe is voor de patiënt volledig gratis. De equipes zijn permanent bereikbaar, d.w.z. 24u/24u en 7/7 dagen.
De multidisciplinaire begeleidingsequipes leveren een aanvullende bijdrage in de ondersteuning en de palliatieve verzorging van terminale patiënten die thuis wensen te sterven. Zoals omschreven in de conventies met het RIZIV bestaan de basisopdrachten van de equipe uit:
- overleg plegen met de betrokken zorgverstrekkers en hen advies geven over alle aspecten van palliatieve zorgverlening zoals pijnbehandeling, bestrijding van allerlei symptomen, gebruik van gespecialiseerd materiaal (bvb. spuitaandrijver), psychologische en morele ondersteuning en informatie geven aan de patiënt en zijn naasten over diagnose, behandeling en prognose. Een telefonische permanentie is daarom vereist
- een goede organisatie en coördinatie van de palliatieve verzorging bewerkstelligen door afspraken te maken met de huisarts, andere (professionele) zorgverstrekkers, mantelzorg
- erover waken dat het noodzakelijke hulpmateriaal voor de verzorging tijdig aanwezig is in het thuismilieu van de patiënt
- psychologische en morele ondersteuning bieden aan de betrokken eerstelijnszorgverstrekkers
In overleg met de betrokken zorgverleners van de eerste lijn en mits hun toestemming kan de equipe in sommige gevallen ook zelf bepaalde specifieke aspecten van de zorg op zich nemen. Voorafgaand overleg en toestemming van de betrokken zorgverstrekkers is vereist.
Daarnaast kan de equipe nog andere activiteiten ontplooien die de kwaliteit van de palliatieve verzorging onrechtstreeks ten goede komen, zoals:
- praktische opleiding en begeleiding van vrijwilligers;
- telefonische opvang bieden ten aanzien van patiënten en hun omgeving.
De equipe kan ook advies geven aan zorgverleners werkzaam in een rustoord voor bejaarden (ROB), een rust- en verzorgingstehuis (RVT), een psychiatrisch verzorgingstehuis (PVT), een initiatief voor beschut wonen (IBW) of gelijk welke andere erkende huisvestingsinrichting. De equipe komt normaliter niet tussen voor patiënten die in een ziekenhuis verblijven, tenzij met het oog op de voorbereiding van het ontslag (transfer).
Klik hier voor een overzicht van de netwerken in Vlaanderen.
Woonzorgcentra (RVT – ROB rusthuizen)
Door het K.B. van 15 juli 1997 werd, naar analogie met de palliatieve functie in de ziekenhuizen, voorzien in een palliatieve functie voor elk rust- en verzorgingstehuis (RVT).
Ter ondersteuning van de verzorging van de terminale zorgbehoevenden in het RVT worden de door de inrichtende macht aangewezen geneesheer en de hoofdverpleegkundige voortaan belast met:
- het invoeren van een palliatieve zorgcultuur en de sensibilisering van het personeel voor de noodzaak hieraan
- het formuleren van adviezen inzake palliatieve zorg ten behoeve van het verpleegkundig en paramedisch personeel, de kinesitherapeuten en het verzorgend personeel
- het bijwerken van de kennis van de personeelsleden inzake palliatieve zorg
De finaliteit van de palliatieve functie binnen het WZC bestaat dus uit het ondersteunen, het sensibiliseren en het bijscholen van het personeel op vlak van palliatieve zorg. De palliatieve functie vervult op die manier een complementaire rol en heeft dus niet als bedoeling de palliatieve verzorging over te nemen.
Sinds de invoering van dit K.B. in 1997 moet ieder RVT ook een functionele binding hebben met een Sp-dienst palliatieve verzorging en moet het RVT zich aansluiten bij een erkend samenwerkingsverband voor palliatieve zorg.
Deze erkenningsnormen gelden enkel voor de RVT – inrichtingen en dus niet voor de rustoorden (ROB) zonder RVT-bedden.
Palliatief Dagcentrum
Veel palliatieve patiënten willen thuis sterven, maar kunnen niet altijd 24u op 24u in het thuismilieu opgevangen worden. Hun verzorging betekent een zware fysieke en psychische belasting voor de omgeving. De palliatieve dagcentra zijn complementair aan de thuiszorg en kunnen een belangrijke ondersteuning bieden aan de mantelzorgers. Dagcentra bieden de patiënten een aangepaste, gespecialiseerde zorg die (tijdelijk) in het thuismilieu niet of moeilijk kan verleend worden. Ze kunnen bijdragen tot het fysieke en psychische comfort van de patiënt en voorkomen onnodige ziekenhuisopnames.
Een dagcentrum voor palliatieve verzorging biedt overdag opvang en verzorging aan palliatieve personen. Het dagcentrum maakt het voor een aantal mensen met een levensbedreigende aandoening mogelijk om thuis te blijven en om niet in een ziekenhuis of woonzorgcentrum te worden opgenomen. Zo kan het dagcentrum helpen de wens in te willigen van veel palliatieve personen om thuis te sterven.
Het dagcentrum doet dat door:
- de gebruikers in het dagcentrum aangepaste, gespecialiseerde zorg te geven die thuis niet of moeilijk te verlenen is. Zo wordt het fysieke en psychische comfort van de persoon verhoogd en onnodige ziekenhuisopname vermeden
- via aangepaste activiteiten en via sociale contacten de autonomie en het psychologisch welbevinden van de persoon te verhogen (waardoor zijn draagkracht toeneemt en eventuele spanningen in het thuismilieu afnemen)
- de belasting voor de mantelzorg (en eventueel ook voor de betrokken zorgverleners van de eerste lijn) te verminderen, doordat de persoon bepaalde dagen in het dagcentrum doorbrengt
Mensen met een levensbedreigende aandoening willen vaak thuis sterven. Ook al zijn er diensten die thuisverzorging bieden (en zijn er maatregelen om die thuisverzorging betaalbaar te houden), toch is die thuisopvang niet altijd evident.
Er kunnen zich allerlei crisissituaties voordoen, onder andere op het vlak van pijn- en symptoomcontrole en op psychisch vlak. De verzorging van een terminale persoon is bovendien een fysieke en psychische belasting voor de personen in de omgeving, die op alle dagen en alle uren de nodige zorgen moeten geven. De psychische toestand van de terminale persoon kan ook extra spanningen meebrengen (mede doordat de leefwereld van de zieke sterk ingeperkt is).
Een dagcentrum kan de patiënt verzorging bieden die thuis niet altijd mogelijk is. Bovendien kan de opvang op bepaalde dagen de andere verzorgers en mantelzorgers ontlasten. Zo kan een dagcentrum een alternatief zijn voor opname in een ziekenhuis of woonzorgcentrum.
Zeker voor mensen die alleen wonen is een dagcentrum extra belangrijk om opname in een ziekenhuis te vermijden of in te korten.
Voor meer informatie kan u terecht bij volgende erkende dagcentra in de provincie Antwerpen
- ZAS Sint Jozef
Molenstraat 19
2640 Mortsel
gza.palliatieve@zas.be - Dagcentrum Coda
Bredabaan 743 – 2990 Wuustwezel
03 637 55 88
dagcentrum@coda.care
Nachtzorg
Pluralistisch Initiatief Nachtzorg Antwerpen biedt nachtelijke hulp aan in heel het arrondissement Antwerpen.
Nachtzorg geeft ademruimte aan de mantelzorger en rust voor de zorgbehoevende persoon.
Dankzij professionele ondersteuning tijdens de nacht kan de cliënt langer thuis blijven wonen.
Voor meer informatie kan u terecht op volgende website: www.nachtzorg.be
Ziekenhuizen: Palliatief Support Team (PST)
De palliatieve functie omvat alle activiteiten die bedoeld zijn om de behandeling en de opvang van de terminale ziekenhuispatiënten te ondersteunen, zoals:
- een palliatieve zorgcultuur invoeren en het gezamenlijke ziekenhuispersoneel bewust maken van de noodzaak daarvan
- advies inzake palliatieve zorg verstrekken aan de geneesheren, de verpleegkundigen en de aanwezige paramedische beroepen van het ziekenhuis
- de ziekenhuisdirectie adviseren over het ter zake te voeren beleid
- zorgen voor de permanente opleiding van het ziekenhuispersoneel inzake palliatieve zorg
- zorgen voor de continuïteit van de zorgverlening wanneer de patiënt die zich in een terminale fase bevindt, het ziekenhuis verlaat om naar huis te gaan of in een rusthuis of rust- en verzorgingstehuis te worden opgenomen
- de organisatie van een registratie en een evaluatie van de uitbouw van de palliatieve opdracht binnen de instelling
De palliatieve functie wordt waargenomen door een multidisciplinair team: artsen, verpleegkundigen, en de paramedici. Het multidisciplinair team wordt aangevuld met een psycholoog en een maatschappelijk assistent of een sociaal verpleegkundige. De ziekenhuisapotheker kan eveneens betrokken worden. Het multidisciplinair team staat onder het gezamenlijk gezag van de hoofdgeneesheer en het hoofd van het verpleegkundig departement.
Het team wordt in zijn opdracht bijgestaan door een palliatief support team, de “mobiele equipe” waarvan sprake in de wettelijke bepalingen.
Deze mobiele equipe is samengesteld uit minstens een halftijds equivalent geneesheer-specialist, een halftijds equivalent gegradueerde verpleegkundige en een halftijds equivalent psycholoog.
Lijst met ziekenhuizen binnen het werkingsgebied van PHA:
– Algemeen ziekenhuis Rivierenland (Rumst – Reet)
– Revalidatieziekenhuis Revarte (Edegem)
– Universitair ziekenhuis Antwerpen – UZA (Edegem)
– Campus Antwerpen
– Campus Deurne
– Ziekenhuis aan de Stroom (ZAS)
– ZAS Augustinus (Wilrijk)
– ZAS Vincentius (Antwerpen)
– ZAS Sint-Jozef (Mortsel)
– ZAS Palfijn (Merksem)
– ZAS Middelheim (Berchem)
– ZAS Hoge Beuken (Hoboken)
– ZAS PZ Stuivenberg (Antwerpen)
– ZAS Erasmus (Borgerhout)
– ZAS Elisabeth (Antwerpen)
– ZAS Paola (Berchem)
Palliatieve eenheden
Een palliatieve zorgeenheid is een kleine huiselijke eenheid voor ongeneeslijk zieke mensen die op relatief korte termijn zullen sterven. Wanneer een verblijf in het acuut ziekenhuis niet meer noodzakelijk is en/of de zieken niet thuis kunnen blijven, worden ze er verzorgd, omringd en ondersteund in een palliatieve eenheid.
Een multidisciplinair team maakt het mogelijk om de patiënt een individuele totaalzorg aan te bieden. Pijn en andere symptomen worden onder controle gehouden en psychologische begeleiding, rouwvoorbereiding en -begeleiding worden er aan de patiënt en de familie aangeboden. Naast het optimaal lichamelijk comfort worden de zelfstandigheid en de vrijheid er gegarandeerd. Er is ruimte om zo volwaardig mogelijk te leven in relatie met de geliefden en om diepere levensvragen te bespreken.
De eenheid moet zich toeleggen op activiteiten zoals symptoomcontrole, psychologische begeleiding, rouwvoorbereiding en -begeleiding. Wekelijks moeten er interdisciplinaire teamvergaderingen gehouden worden. Ook uit de medische dossiers dient de multidisciplinaire benadering te blijken.
Palliatieve eenheden in Regio Antwerpen
- Palliatieve eenheid ZAS Erasmus
Luitenant Lippenslaan 55
2140 Borgerhout
03 270 80 33
zna.er.ve-pz@zas.be - Palliatieve eenheid Sint-Camillus
Campus St. Jozef, Molenstraat 19
2640 Mortsel
03 444 13 80
gza.palliatieve@zas.be